در این متن سعی بر معرفی مونو آمونیوم فسفات که ماده ای بسیار کاربردی در انواع کود های شیمیایی است شده. شما با مطالعه ادامه این متن اطلاعات مفیدی از کاربرد ها و خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده کسب کنید. مونو آمونیوم فسفات (MAP) که به آمونیوم دی هیدروژن فسفات (ADP) نیز معروف است، یک ترکیب شیمیایی با فرمول(NH4)(H2PO4) است که به عنوان ماده اصلی کودهای کشاورزی، برخی از خاموش کننده های آتش و همچنین کاربردهای چشم‌گیری در نورشناسی و الکترونیک دارد.
پیشنهاد میکنیم این پادکست را درباره مونو آمونیوم فسفات حتما گوش کنید
خرید مونو آمونیوم فسفات
شما میتوانید برای خرید این ماده با ما تماس گرفته و استعلام قیمت روز را داشته باشید یا میتوانید از طریق لینک زیر ثبت سفارش کرده و منتظر تماس همکاران ما برای اعلام قیمت و کسب اطلاعات بیشتر باشید.
شماره تماس ما : 02128422797
خواص شیمیایی مونو آمونیوم فسفات
مونو آمونیوم فسفات محلول در آب و در اتانول تقریبا نامحلول است است وساختار بلوری آن به عنوان نمک بدون آب در سیستم‌های تتراگونال( چهارضلعی) است و شکل ظاهری این ترکیب، بلورهای دستگاه بلوری چهارگوشه سفید است.مونو آمونیوم فسفات جامد در عمل می‌تواند تا دمای 200 یک ترکیب پایدار تلقی شود و هنگامی به گاز آمونیاک و فسفریک اسید مذاب تجزیه میشود که شرایط دمایی 125 درجه سانتی گراد و فشار جزیی آمونیاک 0.05 میلیمتر جیوه باشد.
محلول مونو آمونیوم فسفات یک محلول اسیدی با PH 4.7 در غلظت 0.1% و 4.2 در غلظت 5% است.
تهیه و تولید مونوآمونیوم فسفات
مونو آمونیوم فسفات به صورت صنعتی با واکنش اگزوترمیک فسفریک اسیدوآمونیاک با نسبت مناسب تهیه میشود و در ابتدا به صورت کریستالی است سپس رسوب می‌کند.
NH3+H2PO4→(NH4)(H2PO4)
خواص فیزیکی مونو آمونیوم فسفات
| CAS number | 7722-76-1 |
| فرمول شیمیایی | (NH4)(H2PO4) |
| جرم مولی | 115.025g/mol |
| ظاهر | کریستال سفید |
| بو | بوی خاصی ندارد |
| چگالی | 1.8g/cm³ |
| نقطه ذوب | 190ºC |
| حلالیت در آب | 28g/dL(10°C) 36g/dL(20ºC) 44g/dL(30°C) 56g/dL(40°C) 66g/dL(50°C) |
| حلالیت | نامحلول در اتانول و استون |
| ضریب شکست نور | 1.525 |
| ساختار کریستال | تتراگونال |
کاربرد های مونو آمونیوم فسفات
1)کشاورزی :
بیشترین میزان استفاده از مونو آمونیوم فسفات از نظر وزن، در کشاورزی به عنوان کود است. این ماده عناصر ازت و فسفر را درون خاک به شکل قابل استفاده‌ای توسط گیاهان تامین می‌کند. برچسب NPK این ماده 0-61-12 (0-27-12) به این معنی که حاوی 12% وزن نیتروژن عنصری (اسمی) و 61% فسفر پنتواکسید است یا 27% فسفر عنصری.
همچنین شما میتوانید برای کسب اطلاعات در رابطه با دیگر کود های شیمیایی به وبلاگ ما و بخش خرید کود شیمیایی مراجعه کنید.
2)کپسول‌های آتش‌نشانی
مونو آمونیوم فسفات نیز جزئی از پودر ABC در برخی از خاموش کننده‌های آتش‌نشانی شیمیایی خشک است.
3) نورشناسی
این ماده به دلیل خاصیت تجزیه‌پذیری موجود در آن، یک کریستال پرکاربرد در زمینه نوری است. به عنوان یک نتیجه از ساختار کریستالی تتراگونال، این ماده دارای تقارن نوری تک محوره منفی با شاخص‌های شکست انعطاف‌پذیر معمولی 1.522و در طول موج نوری 1.478 است.
4) الکترونیک
بلورهای مونو آمونیوم فسفات خاصیت پیزوالکتریک دارند، خاصیتی که در بعضی مبدل‌های سونار فعال مورد نیاز است(جایگزین مبدل‌هایی هستند که از magnetostriction استفاده می‌کنند). در دهه 1950 کریستالهای ADP کریستالهای نمکی کوارتز و روچل را در مبدل‌ها جایگزین کردند زیرا کارکرد آنها ساده‌تر از کوارتز است و برخلاف نمک روچل، ظریف نیستند.
5) اسباب بازی‌ها
مونو آمونیوم فسفات نیز یک ماده‌ی محبوب برای رشد کریستال تفریحی است که به عنوان کیت‌های اسباب بازی با رنگ‌های مختلفی مخلوط میشود.
تفاوت مونو آمونیوم فسفات و دی آمونیوم فسفات
فسفات‌ها ترکیباتی متشکل از فسفریک اسید می‌باشند. این ترکیبات را می‌توان به دو گروه تقسیم نمود. در گروه اول این نمکها معمولا حاوی یون فسفات ، یون هیدروژن فسفات یا یون دی هیدروژن فسفات با سدیم و کلسیم می‌باشند. گروه دوم از استرها تشکیل شده‌اند و در آنها اتم‌های هیدروژن موجود در ساختار فسفریک اسید با گروه‌های آلی مانند اتیل یا فنیل جایگزین شده‌اند؛ اما گروه اول نسبت به گروه دوم رایج‌تر می‌باشند. در این بخش به بررسی دو مورد از مهمترین نمک‌های فسفاته MAP و DAP و کاربرد آنها در کشاورزی می‌پردازیم.
هردوی این مواد از نمک‌های فسفاته مهمی به شمار می‌روند که به دلیل دارا بودن مقادیر بالایی فسفر، به عنوان کود کاربرد بالایی دارند. مونو آمونیوم فسفات (MAP) از واکنش 1 مول آمونیاک با 1 مول فسفریک اسید ساخته میشود اما دی آمونیوم فسفات (DAP) از واکنش 2 مول آمونیاک و 1 موا فسفریک اسید حاصل میشود و همین باعث میشود که میزان نیتروژن در DAP بیشتر از MAP باشد. هنگام استفاده از MAP خاک خاک اسیدی میشود اما DAP خاک را بازی و قلیایی می‌کند.
| نام | MAP | DAP |
| فرمول شیمیایی | (NH4)(H2PO4) | (NH4)2HPO4 |
| pH | 4.7 | 7.8-8 |
| مقدار نیتروژن | 11% | 18% |
| مقدار فسفر | 48% | 46% |
اما آیا این اختلاف pH مهم است؟
بله pH یکی از فاکتورهای مهمی است که کشاورزان قبل از اعمال کود باید حتما به آن توجه کنند و یکی از اصلیترین تفاوت میان دو کود ذکر شده است.
آیا کود مونو آمونیوم فسفات با دی آمونیوم فسفات تفاوتی دارد؟
1) از آنجایی که دی آمونیوم فسفات دارای خاصیت قلیایی است افزودن آن به خاک‌هایی که pH بالاتری دارند می‌تواند سبب آزاد شدن مقدار زیادی از آمونیاک شود. این آمونیاک اضافی می‌تواند در گیاه سبب مشکلات جوانه زنی بذر، آسیب دیدگی گیاهچه و خسارات جبران‌ناپذیری به رشد ریشه گیاه شود.
2) علاوه بر این فسفر توسط گیاهان به دو صورت و جذب میشود. طبق تحقیقات انجام شده، دانشمندان ثابت کرده‌اند که بسیار سریع‌تر از توسط گیاه جذب میشود. در نتیجه از آنجایی که در خاک‌های حاوی مونو آمونیوم فسفات که اسیدیته خاک بیشتر است، مقدار بسیار بالاتر می‌باشد و جذب فسفر در آنها افزایش می‌یابد.
در دسترس بودن ریزمغذی‌ها
دسترسی گیاه به عناصر ریزمغذی مانند منگنز، آهن و روی معمولاً در محیط‌های اسیدی افزایش می‌یابد. در نتیجه مقدار اسیدیته (pH 4.0) ایجاد شده توسط مونو آمونیوم فسفات دسترسی به ریزمغذی‌ها را برای گیاهان افزایش می‌دهد اما خاک‌های قلیایی (pH 8.0) ایجاد شده توسط دی آمونیوم فسفات در دسترس بودن این ریزمغذی‌ها را کاهش می‌دهد.
برای اثبات این موضوع دانشمندان تحقیقات گسترده‌ای را در هنگام پرورش چغندر قند و سویا با این دو ماده انجام دادند. طبق نتایج به دست آمده مقدار منگنز یعنی همان عنصر ریزمغذی در این گیاه ۵ الی ۶ هفته پس از کاشت با مونو آمونیوم فسفات بیشتر از کاشت همین گیاهان با دی آمونیوم فسفات بود.
طبق تحقیقات صورت گرفته، نیتروژن اضافی می‌تواند در ثابت نمودن نیتروژن توسط باکتری‌ها یک عامل بازدارنده به شمار رود. علاوه بر این ازت اضافی سبب رشد بیشتر علف در بین محصولاتی مانند حبوبات می‌گردد. در نتیجه حتماً در هنگام کاشت حبوبات از کودهای فسفره با مقدار بالایی از عناصر نیتروژن خودداری گردد.
بافت خاک
برای برخی از نهال‌ها احتمال وجود مسمومیت در اثر مقدار اضافی نیتروژن وجود دارد، که معمولاً این احتمال در خاک‌های شنی نیز تشدید می‌گردد. در نتیجه مونو آمونیوم فسفات به دلیل دارا بودن مقدار نیتروژن کمتر می تواند گزینه مناسب تری برای استفاده در این نوع خاک‌ها باشد.
سطح فسفر
اگر بعد از آزمایش های خاک‌شناسی سطح فسفر خاک پایین باشد، استفاده از کودهای فسفره می‌تواند پاسخ سریع‌تری به گیاه بدهد و از تثبیت خاک جلوگیری نماید. در این شرایط استفاده از مونوآمونیوم فسفات بیشتر از سایر کودهای فسفاته توصیه می شود.
توجه نمایید که مسمومیت نیتروژن معمولاً در خاک های با pH بالا و خاک‌های آهکی صورت می گیرد. در این خاک‌ها برای دسترسی سریع عنصر فسفر برای گیاه، از کودهای مونو آمونیوم فسفات استفاده می نمایند.
انحلال پذیری در آب
تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که برای رشد بهینه محصولات مقدار انحلال پذیری فسفر در آب باید بیش از ۶۰% برای کودهای حاوی این عنصر باشد. انحلال پذیری این عنصر برای دو کود مونو و دی آمونیوم فسفات به ترتیب ۹۰% و 90.8% گزارش شده است. از آنجایی که انحلال پذیری فسفر برای این ترکیبات بالای ۶۰% است، از هر دوی این کودها به عنوان کود فسفاته بسته به شرایط می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
حلالیت مواد حاصل از تجزیه شدن
هر دو این کودها در اثر تجزیه شدن می‌توانند محصولات مختلفی را تولید نمایند؛ به عنوان مثال مونو آمونیوم فسفات پس از تجزیه شدن، به دو ماده استروویت (struvite) و دی کلسیم فسفات تجزیه میشود و دی آمونیوم فسفات در اثر تجزیه شدن استروویت و آپاتیت کلوئیدی تولید می‌نماید. هر دو محصول واکنش DAP به غیر از خاک‌های اسیدی انحلال‌پذیری مناسبی از خود نشان می‌دهند.
منابع
https://en.wikipedia.org/wiki/Ammonium_dihydrogen_phosphate
https://www.chemicalbook.com/ChemicalProductProperty_EN_CB6131092.htm
https://www.plantproducts.com/us/images/map_haifa_product_sheet.pdf
