استون (Acetone)

استون با نام علمی Acetone، یک ماده شیمیایی است که به عنوان یک حلال پاک کننده مصارف زیادی دارد. این ترکیب غیر معدنی بی رنگ با فرمول شیمیایی C₃H₆O در دسته مواد شیمیایی فرار و اشتعال پذیر قرار می گیرد. این ماده در نامگذاری آیوپاک به پروپانون مشهور است. همچنین این ماده شیمیایی به عنوان کوچکترین و ساده ترین ترکیب گروه عاملی کتون ها شناخته می شود. استون طبیعی را می توان در متابولیسم های طبیعی بدن مشاهده نمود. این ماده به صورت طبیعی در ارگان های طبیعی، عضلات بدن و بافت ها دیده می شود. این ماده همچنین در خون یافت می شود که حاوی مقداری استن است.

اسامی جایگزین:

• پروپانون
• متیل کتون
• کتون پروپان
• دی متیل کتول
• پیروستریک اتر
• بتا کتون پروپان
• دی متیل کتون
• پیروستریک اسید
• دی متیل فرمالدئید (کربونیل)

استون با CAS Number به شماره ۱-۶۴-۶۷ یافت می شود.

فروش استون :

پلتفرم تخصصی خرید و فروش مواد شیمیایی بیسموت، یکی از بهترین فروشگاه های آنلاین در حوزه خرید و فروش مواد شیمیایی به ویژه فروش استون می باشد. شما عزیزان می توانید برای دریافت این محصول با کیفیت و مناسب، با کارشناسان و متخصصان مجموعه بیسموت ارتباط حاصل فرمایید.

بسته بندی

استون در بسته بندی گالن های ۲۰ لیتری، بشکه های ۱۶۰ کیلوگرمی و در مصارف آزمایشگاهی در گالن های 2.5لیتری به فروش می رسد.

قیمت استون :

شما می توانید برای آگاهی از قیمت استون بشکه و اطلاعات محصول در بخش ثبت درخواست اقدام فرمایید یا میتوانید با شماره ما (02128482797) تماس بگیرید.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی استون :

استون به عنوان یک مایع بی رنگ بودار، قابل اشتعال و حلال معروف می باشد. همچنین این ماده در دسته مواد غیر معدنی و کتون ها می باشد. این ماده شیمیایی به سبب فرار بودن به سادگی تبخیر می شود. این امر در حالی رخ می دهد که نقطه جوش این ماده ۵۶ درجه سانتی گراد و جرم مولی آن ۰۵/۵۸ گرم بر مول می باشد.

استون با چگالی ۷۹/۰ گرم در سانتی متر و حالت فیزیکی آبگونه مایع در دسترس می باشد. لذا این ماده کاملا قابل حل در آب، اتانول و اتر می باشد در حالی که سمی است. شایان ذکر است که این ماده برای محیط زیست سازگار بوده و مشکلاتی برای موجودات ایجاد نمی کند.

استون تحت هوا و نور در حضور یک کاتالیزگر، اکسید کننده های قوی و فلزات آلومینیوم و مس می تواند فرایند پلیمر شدن را انجام دهد. این واکنش با آزاد کردن گاز و مخلوط شدن آن با هوا می تواند سبب انفجار شود. این ماده شیمیایی همچنین می تواند در حضور رطوبت کافی با فلزات آهن و استیل واکنش دهد.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی استون به صورت لیست :

• نام گذاری آیوپاک:پروپانون
• نام های دیگر:دی متیل کتون    _    بتا کتوپروپان
• فرمول مولکولی : CH₃COCH₃      
• جرم مولی:8.095g\mol
• ظاهر:  بی رنگ
• چگالی وحالت فیزیکی:0.79g|cm³   حالت فیزیکی أن مایع وابگونه است
• حلالیت دراب: حل شدنی
• دمای ذوب :178.2 درجه کلوین   _ 94.9 –درجه سانتی گراد
• دمای جوش :329.4  درجه کلوین  _ 56.3 درجه سانتی گراد
• گشتاور دوقطبی :2.91D 
• شکل مولکولی : مسطح مثلثی  یا همان سه گوش با دو راستا بر روی C=O

کاربرد استون چیست ؟

استون با توجه به ویژگی های منحصر به فرد خود کاربرد های گسترده ای در صنعت و مصارف دیگر دارد. یک سوم مقادیر تولید شده این ماده به عنوان حلال و لکه بر (پاک کننده) در ترکیبات آلی استفاده می شود. این در حالیست که یک چهارم کل ماده تولیدی در مواد سازنده متیل، متاکریلات اسید، متیل متاکریلات (MMA)  مانند استون سیانوهیدرین استفاده می شود. این مواد در مراحل بعدی برای تولید محصولات اکریلیک (PMMA) مانند ورقه های اکریلیکی استفاده می شوند.

حلال مواد شیمیایی

استون به طور کلی به عنوان حلال در فرمولاسیون مواد زیر استفاده می شود:

• • پلی اکریلات ها
  • صنایع الکتریکی
  • اکریلیک و رنگ ها
  • چسب و واکس ها
  • رنگ برای عصاره گیری
  • کفپوش های براق کننده
  • جوهرهای چاپ در پرینترها
  • رزین الکل های نیترو سلولز
  • مواد دارویی و لوازم آرایشی
  • حمل کننده استيلن سيلندرها
  • گریس ها، چربی ها و روغن ها
  • صنایع سیمان و بی دود کردن پودرها
  • رزین های آلکیدی و پلی وینیل استات
  • صنعت رزین های طبیعی و مصنوعی
  • چربی گیری فلزات پیش از رنگ آمیزی
  • پوشش های سطوح مواد شوینده، تمیز کننده و تینر ها

این ماده همچنین در تولید حلال های دیگر اعم از متیل ایزوبوتیل کتون و متیل ایزوبوتیل الکل کاربرد دارد. از حلال های وابسته به این ماده می توان به آب، اتانول، تولوئن و ایزو پروپانول اشاره کرد.

ماده شیمیایی واسطه یا حد واسط شیمیایی

استون به عنوان ماده شیمیایی واسطه مورد نیاز در تولید موادی مانند پلاستیک ها، الیاف سنتزی، داروها و سایر مواد شیمیایی به کار گرفته می شود. دیگر کاربرد های این ماده در تولید رنگ هایی مانند ایندیگو به منظور یکی از اجزای فرار دیده می شود.

این ماده شیمیایی همچنین در تهیه و عمل آوری ترکیباتی به کار گرفته می شود که از کاربرد های رایج این ماده است. این مواد عبارتند از:

• • A ایزوبوتیل کتون
  • آنتی اکسیدان ها
  • کتون های سنگین
  • رقیق کردن رزین پلی استر
  • بیسفنول ای (BPA) مورد استفاده در علف کش ها
  • تصفیه و تغلیظ فرمالدئید، ویتامین های میانی و دی فنول آمین ها

در مواد دیگر می توان از این ماده در پاک کردن لاک ناخن ها، افزودن به مواد غذایی خوراکی و مصارف پزشکی استفاده نمود.

مصارف آزمایشگاهی

استون در مواردی به عنوان حلال قطبی یا پروتیک در واکنش های آلی اعم از 2SN استفاده می شود. علاوه بر انجام واکنش های در دمای بسیار پایین، می تواند به عنوان حلال استفاده شود. این ماده شیمیایی همچنین می تواند به عنوان ردیاب فلورسانس به کار برده شود چرا که تحت تور فرا بنفش فلورسنت می باشد.

مصارف پزشکی و بهداشتی

استون یکی از نقش های خود را درمان جوش ها و لایه برداری پوست خشک بدن ایفا می کند. این ماده شیمیایی یا به همراه سپتیسول در تمیز کردن و خشک کردن پوست بدن قبل از تماس ترکیباتی مانند سالیسیلیک اسید، گلیکولیک اسید و اتانول به کار برده می شود.

از دیگر کاربرد های این ماده می توان به تولید قرص ها و مایعات پر کننده یا مواد اولیه فعال اشاره نمود. این فرایند با تولید قرص های مقاوم یا چگالی بالا همراه است. این ماده همچنین به عنوان یکی از مهمترین مواد افزودنی در صنایع مواد غذایی استفاده می شود.

انواع گرید های استون :

استون مانند دیگر مواد که در انواع گریدهای مواد شیمیایی طبقه بندی می شوند، در دو گرید زیر موجود است:

• • گرید استن
  • گرید استون صنعتی

ساختار لوییس استون

استون با فرمول مولکولی CH₃)₂CO) دارای گشتاور دو قطبی ۹۱/۲ D می باشد. نمای مولکولی این ماده شیمیایی شامل سه گوش با دو راستا بر روی C=O می باشد. ساختار لوییس این ماده در زیر رسم شده است:

تولید استون :

استون به عنوان یکی از مهمترین مواد شیمیایی آلیفاتیک، به چند روش تولید می شود. در زیر روش های مهم تولید این ماده شیمیایی قید شده اند:

روش اکسیداسیون مستقیم پروپن طبق روش واکر هوخست

استون در مقیاس صنعتی در فرایند های متفاوتی تولید می شود. یکی از مهم ترین و جالب ترین روش ها استفاده از فرایند واکر هوخست می باشد که از سال ۱۹۶۴ به بهره برداری رسیده است. طی این واکنش پروپن با اکسیژن هوا در حضور یک کاتالیزگر حاوی PdCl₂ در فضای مایع به طور مستقیم واکنش می دهد. این آزمایش در دمای ۱۱۰ تا ۱۲۰ درجه سانتی گراد و فشار بین ۱۰ تا ۱۴ پاسکال انجام می شود که سبب می شود استون اکسیده شود:

CH₃CH=CH₂ + 1/2 O₂ → CH₃COCH₃

در این واکنش می توان استون با گزینش پذیری ۹۲ درصد را به عنوان محصول اصلی دریافت کرد.

ماده جانبی دیگر با گزینش پذیری ۲ الی ۴ درصد پروپیون آلدهید می باشد. این فرایند صنعتی دو حالت متفاوت را برای شیمیدان ها به ارمغان می آورد:

• • پروپین و اکسیژن هر کدام به طور هم زمان با کاتالیزگر واکنش می دهند.
  • این دو ماده هر کدام به صورت جداگانه انجام می گیرد. در این حالت ابتدا پروپین و کاتالیزگر و سپس اکسیژن با آن یا هوا واکنش می دهد.

شایان ذکر است که روش دوم به دلایل اقتصادی طی فرایند های دو مرحله ای صورت می گیرد. از طرف دیگر طی این روش می توان از مخلوطی از پروپن و پروپان استفاده کرد. این ماده که طی فرایند های تجزیه حاصل می شوند، هر کدام نقشی در انجام واکنش ایفا می کنند. پروپان به عنوان گاز خنثی عمل می کند و در واکنش شرکت نمی کند. در نهایت استون در تقطیر جز به جز طی دو مرحله از از این ترکیب ها جدا می گردد. این مواد بسته به نقطه جوش خود جدا می شوند.

روش هیدروژن زدایی از ایزوپروپانول یا ایزوپروپیل الکل

استون در سال ۱۹۷۰ حدود ۶ سال بعد از روش واکر هوخست از ایزوپروپانول به عرصه تولید رسید. این روش همراه با فرایند کیومن (Cumene) محصول استون را به همراه می آورد. این فرایند با هیدروژن زدایی اکسایشی ایزوپروپانول روی کاتالیزگر های نقره و مس صورت می گیرد. در این فرایند مانند فرمالدئید و استالدهید،‌ دمای واکنش برابر ۴۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتی گراد می باشد. از طرف دیگر روند هیدروژن زدایی خالص روی اکسید در دمای ۳۰۰ تا ۴۰۰ درجه سانتی گراد یا در دمای بالاتر ۵۰۰ درجه سانتی گراد انجام می شود. کاتالیزگر های این روند مس یا برنج می باشند که در فشار ۳ بار انجام می شوند.

این روش در حالت فیزیکی گازی با روی اکسید در فرایند استاندارد اویل انجام می شوند. در این میان واکنش پذیری ایزوپروپانول ۹۸ درصد و گزینش پذیری آن به استون در حدود ۹۰ درصد است. این فرایند به شرح زیر است:

CH₃)₂CHOH → CH₃COCH₃ + H₂O)               (در حضور کاتالیزگر و ۲/۱ اکسیژن)               

CH₃)₂CHOH → CH₃COCH₃ + H₂)               (در حضور کاتالیزگر)                                

محصول جانبی واکنش

محصول جانبی همراه با کاتالیزگر هایی مانند مس کرومیت حاصل می گردد. این کاتالیزگر قدرت تراکم کنندگی مناسبی برای محصول متیل ایزوبوتیل کتون دارد. همچنین برای ایزوپروپانول یک اکسایش فاز مایع وجود دارد که گاهی برای تولید هیدروژن پراکسید (آب اکسیژنه) استفاده می شود. این روش با دمای ۹۰ تا ۱۴۰ درجه سانتی گراد و فشار ۳ تا ۴ بار انجام می شود. در این روش ایزوپروپانول با اکسیژن و مقدار کمی آب اکسیژنه یک واکنش رادیکالی می دهد و اکسیده می شود:

(CH₃)₂CHOH + O₂ → CH₃COCH₃ + H₂O₂

که در این فرایند واکنش پذیری ایزوپروپانول در حدود ۱۵ درصد و گزینش پذیری هیدروژن پراکسید و استون به ترتیب ۸۷ و ۹۳ درصد گزارش شده اند.

روش هوک و فرایند فنول

استون و فنول دو ماده ای هستند که در فرایند هوک (سال ۱۹۵۰) تولید می شوند. این مواد به همراه ایزوپروپیل بنزن به عنوان ماده حد وسط، تولید می شوند.

روش کومن:

در  روش کومن (CUMENE)با استفاده از مواد اولیه بنزن و پروپیلن میتوان ترکیبات فنل واستون را تهییه نمود .بنزن و پروپیلن به نسبت یک به یک در مجاورت کاتالیزور اسید در فاز هتروژن (H₃PO₄) یا هموژنH₂SO₄)) کندانسه میگردد ودر نتیجه به ایزوپروپیل بنزن که کومن نامیده میشود تبدیل میشود.مایع حاصله در اثر گاز اکسیژن کومن مینماید که ازهیدرولیز ان درحدود90 درجه سانتی گراد استون و فنل تهییه میگردد.

روش سلانز_وارن نیز از دیگر روش های سنتز استون است.

ایمنی در کار با استون :

استون موجود در لاک پاک کن ویا برای برداشتن ناخن مصنوعی برای گلو خوب نیستند.قرار گرفتن در معرض استون ممکن است موجب تحریک شدید گلو و عبور از بینی شما شود که تنفستان را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.

نوشیدن وخوردن :

حجم بالایی از استون سبب بیهوشی و اسیب به مختاط بینی میشود .خوردن این ماده متداول نیست اما مطالعات نشان میدهد که در افرادی که روزانه در حد 20 گرم از ان را میخورند اثر چندانی جز خواب الودگی جزیی ندارد وهمچنین در مطالعات برروی حیوانات نشان داده شده که این ماده از راه خوراکی سمیت بالایی ندارداما استن در هنگام خوردن یا استفراغ کردن میتواند به رایه ها نیز راه پیدا کند.

تماس با پوست :

   استون در اثر تماس با پوست میتواند باعث سوزش تحریک پوست وصدمه به ان شود .تاثیر این مااده بر روی سلامتی از طریق جذب پوستی در پوست های سالم خیلی کم است.درخیلی از گزارشات در مورد تماس این ماده باپوست که بیشتر  افرادجوان بوده اندنشان داده که در اثرتماس این ماده با پوست افراد دچار ناراحتی و ناخوشی شده اند .در مورد حیوانات نیز نشان داده شده این ماده هم میتواند محرک پوست باشدو هم تحریکی ایجاد نکند.

تنفس : 

بررسی های انجام شده روی حیوانات ازمایشگاهی نشان میدهد که تنفس استون و در معرض ان قرار داشتن برای مدت طولانی باعث اسیب های کلیوی کبدی و اسیب به سیستم عصبی ونقصهای مادرزادی و پایین امدن قدرت باروری در جنس نر میشود البته هنوز مشخص نیست که استون این تاثیرات را بر روی انسان نیز داردیا خیر.

تماس با چشم :

تماس این ماده باچشم در مقدار500ppm سبب تحریکات مختصر میشوداما در غلظت های حدود 1000ppmتحریکات قابل توجه هستند.استون ماده بسیار محرکی برای حیوانات وبعضی انسان هاست طبق تعدادی از گزارشات استون سبب صدمه رسیدن به قرنیه شده که ممکن است بعد از 48ساعت بهبود یابد یا در بعضی مواقع باعث اسیب ماندگار به قرنیه چشم شود.

منابع اصلی :

Acetone 1